M. Olgay Söyler, Bir Derviş Yolculuğa Çıkar Bir Daha Dönmemek Üzere adlı çalışmasında, “marjinal sufi”lerin izlerini sürüyor. Kitap; Anadolu ve Balkanlar’da ses vermiş tasavvuf erbabı ve Türk kültür tarihi üzerine kaleme alınmış makalelerden mürekkep.
Yazar; Sarı Saltuk’tan Şeyh Bedreddin’e, Hacı Bektaş-ı Veli’den Baba İlyas’a, Şah Kalender Çelebi’den Pir Sultan Abdal’a, Hızır’dan Sarıkız’a, Abdal Musa’dan Geyikli Baba’ya değin Selçuklu ve Osmanlı tarihinin sessize aldığı kişilerin fotoğraflarını çekiyor. Okura; resmî anlatının haricinde, menakıpnâmelerden, sözlü kültürden derleyip, keramet motifleriyle zenginleştirdiği bir resim sunuyor.
Bu kitapta, huruca kalkan şeyh efendileri, Osmanlı’ya “post”a koyan mürşitleri, meydanlara inen dervişleri, müesses nizama kafa tutan sufi direnişçileri, Ali sırrına erenleri okuyacaksınız.
Evet, “isyan mistiğin tavrıdır.”